Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, Luật Doanh nghiệp 2020 không chỉ quy định các quyền mà còn xác định rõ nghĩa vụ của doanh nghiệp, tạo hành lang pháp lý để đảm bảo hoạt động kinh doanh minh bạch, công bằng và bền vững. Điều 8 của luật này liệt kê các nghĩa vụ cơ bản mà doanh nghiệp phải tuân thủ, từ đáp ứng điều kiện kinh doanh, nộp thuế, đến bảo vệ quyền lợi người lao động. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết nghĩa vụ của doanh nghiệp, giải thích ý nghĩa từng khoản và cách áp dụng thực tiễn, giúp doanh nghiệp hiểu rõ trách nhiệm pháp lý để hoạt động hiệu quả và tránh rủi ro.
Cơ sở pháp lý về nghĩa vụ của doanh nghiệp
Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định các nghĩa vụ của doanh nghiệp như sau:
Điều 8. Nghĩa vụ của doanh nghiệp
Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh khi kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật và bảo đảm duy trì đủ điều kiện đó trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.
Thực hiện đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, báo cáo và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này.
Chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo; trường hợp phát hiện thông tin đã kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ thì phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các thông tin đó.
Tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.
Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật; không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp; không ngược đãi lao động, cưỡng bức lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật; hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề; thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.
Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Những quy định này đặt ra trách nhiệm pháp lý để doanh nghiệp hoạt động đúng quy định, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan, từ người lao động đến cơ quan quản lý nhà nước.
Phân tích về nghĩa vụ của doanh nghiệp
1. Đáp ứng điều kiện kinh doanh
Khoản 1 yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng và duy trì các điều kiện đầu tư kinh doanh đối với các ngành, nghề có điều kiện hoặc ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài. Điều này đảm bảo doanh nghiệp hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như y tế, giáo dục hoặc tài chính.
Trong thực tế, một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ y tế tư nhân cần có giấy phép hoạt động và đảm bảo đội ngũ y bác sĩ có chứng chỉ hành nghề. Tương tự, một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực logistics phải tuân thủ các quy định về tỷ lệ sở hữu vốn hoặc điều kiện tiếp cận thị trường theo Luật Đầu tư. Việc duy trì các điều kiện này suốt quá trình hoạt động giúp doanh nghiệp tránh bị thu hồi giấy phép hoặc bị phạt hành chính, đồng thời đảm bảo chất lượng dịch vụ cung cấp cho khách hàng.
2. Thực hiện nghĩa vụ đăng ký và công khai thông tin
Khoản 2 quy định nghĩa vụ của doanh nghiệp trong việc đăng ký doanh nghiệp, thay đổi nội dung đăng ký và công khai thông tin về thành lập, hoạt động. Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch, giúp cơ quan quản lý và đối tác nắm rõ tình trạng pháp lý của doanh nghiệp.
Trong thực tiễn, doanh nghiệp phải nộp hồ sơ đăng ký tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, đồng thời công khai thông tin trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Ví dụ, khi thay đổi người đại diện pháp luật hoặc địa chỉ trụ sở, doanh nghiệp cần cập nhật thông tin kịp thời. Việc không thực hiện đúng nghĩa vụ này có thể dẫn đến phạt hành chính hoặc mất uy tín với đối tác. Minh bạch thông tin cũng giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin với khách hàng và nhà đầu tư.
3. Chịu trách nhiệm về tính trung thực của thông tin
Khoản 3 yêu cầu doanh nghiệp chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác của thông tin trong hồ sơ đăng ký và các báo cáo, đồng thời sửa đổi, bổ sung nếu phát hiện sai sót. Đây là nghĩa vụ của doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính chính xác trong giao dịch và quản lý nhà nước.
Ví dụ, nếu một doanh nghiệp kê khai sai vốn điều lệ hoặc thông tin cổ đông trong hồ sơ đăng ký, họ phải sửa đổi ngay khi phát hiện để tránh bị xử phạt hoặc gây tranh chấp pháp lý. Trong thực tế, một số doanh nghiệp đã bị phạt do kê khai sai thông tin tài chính, ảnh hưởng đến uy tín và khả năng hợp tác. Việc tuân thủ nghĩa vụ này giúp doanh nghiệp duy trì sự minh bạch và tránh rủi ro pháp lý.
4. Tổ chức kế toán và nộp thuế
Khoản 4 yêu cầu doanh nghiệp tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính theo quy định. Đây là nghĩa vụ của doanh nghiệp quan trọng để đảm bảo tuân thủ pháp luật tài chính và đóng góp vào ngân sách nhà nước.
Trong thực tiễn, doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống kế toán chuyên nghiệp, tuân thủ các quy định của Luật Kế toán và Luật Thuế. Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất cần kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) đúng hạn, đồng thời lưu trữ hóa đơn, chứng từ hợp lệ. Việc không thực hiện đúng nghĩa vụ này có thể dẫn đến bị phạt hoặc kiểm tra thuế, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Doanh nghiệp cũng cần cập nhật các chính sách thuế mới, như ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, để tối ưu hóa chi phí.
5. Bảo đảm quyền lợi người lao động
Khoản 5 quy định nghĩa vụ của doanh nghiệp trong việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, không phân biệt đối xử, không ngược đãi lao động và thực hiện các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Doanh nghiệp cũng phải hỗ trợ đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động.
Trong thực tế, doanh nghiệp cần xây dựng chính sách nhân sự công bằng, đảm bảo mức lương tối thiểu, đóng bảo hiểm đầy đủ và tạo môi trường làm việc an toàn. Ví dụ, một công ty công nghệ tại Hà Nội có thể tổ chức các khóa đào tạo về lập trình để nâng cao năng lực nhân viên, đồng thời đảm bảo không sử dụng lao động chưa thành niên trái quy định. Việc vi phạm nghĩa vụ này, như chậm đóng bảo hiểm hoặc phân biệt đối xử, có thể dẫn đến tranh chấp lao động hoặc bị xử phạt. Tuân thủ nghĩa vụ này không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực, thu hút nhân tài.
6. Nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật
Khoản 6 mở rộng nghĩa vụ của doanh nghiệp theo các quy định pháp luật khác, như Luật Môi trường, Luật An ninh mạng hoặc các văn bản hướng dẫn. Điều này đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu pháp lý trong các lĩnh vực liên quan.
Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất hóa chất cần tuân thủ quy định về xử lý chất thải theo Luật Bảo vệ môi trường để tránh bị phạt hoặc gây ô nhiễm. Tương tự, doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến phải tuân thủ quy định về bảo mật dữ liệu theo Luật An ninh mạng. Việc nắm bắt và thực hiện các nghĩa vụ này giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động bền vững và tránh các rủi ro pháp lý.
Điều 8 Luật Doanh nghiệp 2020 đặt ra các nghĩa vụ của doanh nghiệp nhằm đảm bảo hoạt động kinh doanh minh bạch, công bằng và có trách nhiệm với xã hội. Từ việc đáp ứng điều kiện kinh doanh, nộp thuế, đến bảo vệ quyền lợi người lao động, các nghĩa vụ này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn xây dựng uy tín và lòng tin với đối tác, khách hàng. Để thực hiện tốt, doanh nghiệp cần nắm rõ quy định pháp luật, xây dựng hệ thống quản lý chuyên nghiệp và cập nhật các chính sách mới. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc tuân thủ nghĩa vụ của doanh nghiệp sẽ giúp họ hoạt động bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trên thị trường.
Nguyễn Chính Alex có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Doanh nghiệp, đầu tư, marketing, kinh doanh, thương mại, tư vấn cấp phép, thuế, bất động sản, đất đai, hôn nhân, thừa kế, đăng ký kết hôn nước ngoài, dân sự, hình sự.
Giám đốc pháp chế tại NVL
