Điều 135 Bộ luật Hình sự Việt Nam 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Đây là trường hợp đặc biệt, nơi pháp luật xem xét hoàn cảnh tâm lý của người phạm tội, thường do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân, dẫn đến hình phạt nhẹ hơn so với tội cố ý gây thương tích thông thường (Điều 134).
Các Yếu Tố Cấu Thành Tội Phạm
- Hành vi: Cố ý gây thương tích, với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% trở lên.
- Tình trạng tâm lý: Người phạm tội phải ở trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với họ hoặc người thân thích.
- Hậu quả: Phải gây tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% cho khoản 1, hoặc các trường hợp nặng hơn như gây tổn thương cho nhiều người hoặc dẫn đến tử vong cho khoản 2.
Hình Phạt
- Khoản 1: Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm, áp dụng cho trường hợp tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
- Khoản 2: Phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm cho:
- Gây thương tích cho 2 người trở lên, mỗi người tổn thương từ 31% trở lên.
- Gây thương tích với tỷ lệ tổn thương 61% trở lên hoặc dẫn đến chết người.
- Khoản 2: Phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm cho:
Điểm Đáng Chú Ý
Điều thú vị là dù gây tổn thương nghiêm trọng (61% trở lên hoặc tử vong), hình phạt theo Điều 135 chỉ từ 6 tháng đến 3 năm tù, nhẹ hơn nhiều so với Điều 134, nơi có thể lên đến 15 năm tù cho cùng mức độ tổn thương. Điều này phản ánh sự khoan hồng của pháp luật đối với trạng thái kích động mạnh.
Phân tích Chi Tiết
1. Khái Quát Về Điều 135 Bộ Luật Hình Sự
Tội cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh được quy định tại Điều 135 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), với nội dung cụ thể như sau:
- Khoản 1: “Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.”
- Khoản 2: “Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 31% trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên hoặc dẫn đến chết người.”
- Khoản 2: “Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
Điều này thể hiện sự nhân đạo của pháp luật, xem xét trạng thái tâm lý đặc biệt của người phạm tội, khác với tội cố ý gây thương tích thông thường tại Điều 134.
2. Phân Tích Các Yếu Tố Cấu Thành
Để áp dụng Điều 135, cần chứng minh các yếu tố sau:
- Mặt khách thể: Hành vi xâm phạm sức khỏe của người khác, với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% trở lên, được xác định qua giám định pháp y theo Thông tư 22/2019/TT-BYT.
- Mặt khách quan: Hành vi cố ý gây thương tích, như đánh đập, sử dụng hung khí, dẫn đến hậu quả cụ thể. Hậu quả phải đạt ngưỡng từ 31% tổn thương cơ thể, hoặc các tình tiết tăng nặng theo khoản 2.
- Mặt chủ quan: Lỗi cố ý, nhưng hành vi xảy ra trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, nghĩa là người phạm tội mất khả năng kiểm soát do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân, như xúc phạm danh dự, tấn công thân thể, hoặc đe dọa tính mạng.
- Chủ thể: Là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự, theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự.
3. Trạng Thái Tinh Thần Bị Kích Động Mạnh
Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là tình huống tâm lý đặc biệt, thường do nạn nhân có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng, như:
- Xúc phạm danh dự, nhân phẩm (ví dụ: chửi bới, lăng mạ trước đám đông).
- Tấn công thân thể hoặc đe dọa tính mạng.
- Xâm phạm tài sản bất hợp pháp (cướp giật, phá hoại).
Để được áp dụng, trạng thái này phải:
- Là hậu quả trực tiếp từ hành vi trái pháp luật của nạn nhân.
- Hành vi phạm tội xảy ra ngay lập tức hoặc trong thời gian ngắn, không đủ thời gian để người phạm tội “hạ nhiệt” cảm xúc.
4. So Sánh Với Điều 134
Để làm rõ sự khác biệt, dưới đây là bảng so sánh giữa Điều 135 và Điều 134:
| Tiêu Chí | Điều 134 (Tội Cố Ý Gây Thương Tích) | Điều 135 (Trong Trạng Thái Kích Động Mạnh) |
|---|---|---|
| Trạng thái tâm lý | Không yêu cầu trạng thái đặc biệt | Yêu cầu trạng thái tinh thần bị kích động mạnh |
| Nguyên nhân | Không quy định | Do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân |
| Mức phạt (31%-60%) | Tù từ 2-6 năm (Khoản 2) | Phạt tiền hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm |
| Mức phạt (61% trở lên hoặc tử vong) | Tù từ 5-15 năm (Khoản 3) | Tù từ 6 tháng đến 3 năm (Khoản 2b) |
| Khung hình phạt | Nhiều khung, tùy mức độ tổn thương | Hai khung, nhẹ hơn so với Điều 134 |
Điều này cho thấy Điều 135 áp dụng hình phạt nhẹ hơn, phản ánh sự khoan hồng của pháp luật đối với hoàn cảnh đặc thù.
5. Thực Tiễn Áp Dụng
Trong thực tế, việc áp dụng Điều 135 đòi hỏi chứng cứ rõ ràng:
- Giám định pháp y: Xác định tỷ lệ tổn thương cơ thể, thường dựa trên Thông tư 22/2019/TT-BYT.
- Chứng minh trạng thái kích động: Cần lời khai nhân chứng, video, ghi âm, hoặc giám định tâm lý để chứng minh hành vi trái pháp luật của nạn nhân và phản ứng tức thời của bị cáo.
- Thời gian hành vi: Nếu khoảng cách giữa hành vi kích động và hành vi phạm tội quá dài, tòa án có thể không áp dụng Điều 135.
6. Kinh Nghiệm Từ Luật Sư Hình Sự cho thấy:
- Chiến lược bào chữa: Tập trung vào hành vi trái pháp luật của nạn nhân và trạng thái mất kiểm soát của bị cáo, yêu cầu giám định tâm lý nếu cần.
- Tình tiết giảm nhẹ: Bồi thường thiệt hại, xin lỗi nạn nhân, hoặc thành khẩn khai báo có thể giúp giảm hình phạt, theo Điều 51 Bộ luật Hình sự.
- Rủi ro: Nếu không chứng minh được trạng thái kích động mạnh, vụ án có thể bị chuyển sang Điều 134, dẫn đến hình phạt nặng hơn.
7. Ví Dụ Thực Tiễn
- Trường hợp A phát hiện vợ ngoại tình, trong cơn tức giận, gây thương tích 40% cho người thứ ba. Nếu chứng minh được trạng thái kích động mạnh, A có thể bị phạt tiền hoặc cải tạo không giam giữ theo khoản 1 Điều 135, thay vì tù từ 2-6 năm theo Điều 134.
- Trường hợp B, sau khi bị con bị đánh, tấn công nhóm người gây thương tích cho 2 người, mỗi người 35% tổn thương. Nếu áp dụng Điều 135, B có thể bị tù từ 6 tháng đến 3 năm, nhẹ hơn so với Điều 134.
8. Kết Luận
Điều 135 là quy định quan trọng, thể hiện sự linh hoạt và nhân đạo của pháp luật Việt Nam. Hiểu rõ các yếu tố cấu thành và điều kiện áp dụng sẽ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên. Nếu cần tư vấn, hãy liên hệ luật sư hình sự để được hỗ trợ.
Từ khóa chính: Tội cố ý gây thương tích, trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, Điều 135 Bộ luật Hình sự, luật sư hình sự, pháp luật hình sự Việt Nam.
Nguyễn Chính Alex có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Doanh nghiệp, đầu tư, marketing, kinh doanh, thương mại, tư vấn cấp phép, thuế, bất động sản, đất đai, hôn nhân, thừa kế, đăng ký kết hôn nước ngoài, dân sự, hình sự.
Giám đốc pháp chế tại NVL
